Na terenie parafii w Łosince znajduje się cerkiew pw. Św. Apostoła Jakuba syna Alfeusza oraz kaplica cmentarna pw. Św. Jerzego. Proboszczem parafii jest ks. prot. Jerzy Kos. W skład parafii w Łosince wchodzą następujące miejscowości z Gminy Narew: Łosinka, Gorodzisko, Krzywiec, Koweła, Kotłówka, Kutowa, Nowiny, Przybudki, Podborowisko i Usnarszczyzna, a także: Borysówka, Golakowa Szyja, Kamień, Krynica, Olchowa Kładka, Rzepiska, Trywieża, Wasilkowo oraz Wieżanka.
Historia cerkwi w Łosince
Parafia prawosławna w Łosince powstała na mocy przywileju Izabeli Branickiej z 1778 roku, na terenie dawnej Puszczy Bielskiej podporządkowanej zamkowi w Bielsku. Izabela Branicka, obdarzona przez męża dożywotnim władaniem starostwa bielskiego, przyczyniła się do jego rozwoju nie tylko w sferze ekonomicznej, ale znane są również jej starania w zakresie fundacji nowych świątyń. Dzięki jej wsparciu powstały cerkwie w Pasynkach oraz Nowym Berezowie i podobnie stało się z nową cerkwią w Łosince. Poświęcono ją ku czci św. Apostoła Jakuba s. Alfeusza, który był niebiańskim patronem przodka hetmana Jana Klemensa Branickiego – Jakuba Branickiego. Szczęśliwie zachował się akt fundacyjny cerkwi w Łosince pochodzący z 1778 roku. Fundując cerkiew w Łosince Izabela Branicka działała w ścisłym porozumieniu z metropolitą unickim Leonem Szeptyckim, który administrował wówczas biskupstwem włodzimierskim i brzeskim. Pięć dni po podpisaniu aktu fundacyjnego, w dniu 22 listopada 1778 roku metropolita zatwierdził wolę fundatorki i erygował parafię w Łosince.
Cerkiew w Łosince nie była jednak zbudowana z nowego materiału. W istocie, z sąsiedniego Nowego Berezowa przewieziono siedemnastowieczną cerkiew cmentarną, która już po kilkudziesięciu latach istnienia na nowym miejscu wymagała ciągłych remontów. Pierwszy gruntowny remont przeprowadzono z pozwolenia władz pruskich w 1805 roku, kolejne w latach 1834 i 1846, zaś najpoważniejszej rekonstrukcji cerkwi dokonano w roku 1848. Były też plany budowy w Łosince świątyni murowanej, która jednak nigdy nie powstała. Przez te wszystkie lata społeczność parafialna, licząca ponad 2500 wiernych, modliła się w niewielkiej świątyni, która zdaniem proboszcza nadawała się tylko do rozbiórki, a w czasie burzy i silnych wiatrów groziła nawet zawaleniem.
Dużo lepsze czasy dla budowy nowej cerkwi w Łosince nastąpiły na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku. 10 stycznia 1882 roku odbyło się w Łosince zebranie parafialne, gdzie w obecności proboszcza Jana Nowickiego oraz wójta gminy Grzegorza Sadowskiego postanowiono wybudować nową, drewnianą cerkiew. Dzięki staraniom i hojności parafian, zaangażowaniu komitetu budowy cerkwi oraz pracy dużego kolektywu ludzi, po kilku latach rozebrano starą cerkiew. W tym samym miejscu wzniesiono nową, drewnianą cerkiew w kształcie krzyża, na kamiennym fundamencie, z dachem pokrytym blachą o jednej kopule. Zaprojektowanie i wykonanie ikonostasu powierzono wileńskiemu szlachcicowi Izaakowi Cypkinowi, a prace nad jego powstaniem trwały ponad dwa lata. Do nowej cerkwi przeniesiono bogate wyposażenie zgromadzone przez parafię od początku jej istnienia, a trzeba przyznać, że łosińscy parafianie byli hojnymi fundatorami, czemu sprzyjała niewątpliwie charyzma księży Telakowskich. Cerkiew pw. Św. Apostoła Jakuba s. Alfeusza uroczyście poświęcono 30 sierpnia 1887 roku.
Teren parafii Łosinka dotknęły wszystkie dramaty dziejowe XIX i XX wieku, gdyż znajdowała się ona na uczęszczanym szlaku z Warszawy i Bielska w kierunku Narewki i Świsłoczy. W wieku dziewiętnastym mieszkańcy byli świadkami przemarszu oddziałów armii napoleońskiej, działań powstańców listopadowych i styczniowych, a wreszcie byli ciężko doświadczeni przez epidemię cholery. Po założeniu parafii przez kilkadziesiąt lat zmarłych grzebano przy cerkwi, a w czasach pruskich, około 1800 roku, założono istniejący do dziś cmentarz parafialny, położony około 300 metrów na południe od Łosinki. W grudniu 1861 roku architekt z Grodna zatwierdził plan budowy drewnianej cerkwi cmentarnej, którą wzniesiono w rzucie prostokątnym na kamiennym fundamencie. Cerkiew poświęcono w październiku 1863 roku. W Klirowych Viedomostiach za lata 1863-1865 figurowała ona jako cerkiew Pokrowska, zaś od roku 1866 już jako cerkiew pw. św. Jerzego. Być może był to ukłon w stronę ówczesnego wikariusza parafii ks. Jerzego Telakowskiego, który był głównym budowniczym świątyni. Pierwszy kapitalny remont cerkwi cmentarnej miał miejsce dopiero w 1975 roku.
Pierwsza wojna światowa pociągnęła za sobą katastrofę demograficzną – bieżeństwo. Wielki exodus tego okresu w największym stopniu dotknął prawosławną ludność białoruską z terenu guberni grodzieńskiej. Według szacunków, latem 1915 roku swoje domostwa opuściło tu około miliona osób, udając się furmankami, a potem pociągami na wschód. W tym trudnym dla prawosławia okresie zostało również nadwyrężone zgromadzone przez pokolenia duchowe i materialne bogactwo cerkwi łosińskiej. Z terenu parafii Łosinka w bieżeństwo udała się większość ludności, jedynie ze wsi Gorodzisko nikt nie wyjechał, a wieś Kamień opuściła tylko jedna rodzina. Oprócz wyjazdów ludności w głąb Rosji, wywieziono część wyposażenia cerkwi. Mienie cerkiewne zostało załadowane na stacji w Hajnówce i odesłane do Kazania i Jarosławia. Spośród pięciu dzwonów wysłanych do Rosji, w roku 1923 odzyskano tylko dwa.
Parafianie, którzy w trakcie bieżeństwa nie wyjechali, chronili swoją cerkiew przez rozgrabieniem. Powroty parafian do Łosinki następowały w latach 1918-1921, jednak powrót okazał się bardzo trudny, wręcz niebezpieczny, gdyż na kolei panował chaos, grasowały bandy rabusiów, a podróż trwała miesiącami. Druga wojna światowa spowodowała kolejne tragedie, jednak miejscowa ludność potrafiła podnosić się z upadku. Po takich klęskach odbudowywały się wsie i zwiększała się liczba mieszkańców. W latach sześćdziesiątych XX wieku wieś była przeludniona, a młodzież zaczęła wyjeżdżać do miast, zdobywać średnie i wyższe wykształcenie. Wiele osób z poszczególnych wsi parafii Łosinka zdobyło wyższe wykształcenie zostając lekarzami, inżynierami, nauczycielami, duchownymi, a także przedstawicielami wielu innych profesji.
W XXI wiek parafia prawosławna w Łosince weszła niezwykle dynamicznie, za sprawą wielu ważnych wydarzeń parafialnych oraz dużych inwestycji. Miejscowość zaczęła być rozpoznawana za sprawą powstałego w 1999 roku dziecięcego zespołu Lisiczki, który później już jako młodzieżowy chór Ramonka zdobywał wiele nagród na festiwalach muzyki sakralnej i świeckiej, zarówno w kraju jak też za granicą. Przez pewien czas przy parafii funkcjonował drugi dziecięcy chór Zaranoczka, zaś od kilku lat działa tutaj kolejny chór – Harmoń. Wszystkie chóry parafialne uświetniają swoim śpiewem nabożeństwa odbywające się w parafii Łosinka. Dyrygentem chórów jest obecnie Maria Paszko. Szczegółowe informacje o chórach Ramonka i Zaranoczka można znaleźć na stronach internetowych www.ramonka.narew.gmina.pl oraz www.zaranoczka.narew.gmina.pl.
W miejscowości Krzywiec, w budynku dawnej szkoły, w lipcu 2000 roku powołany został przez Metropolitę Sawę Diecezjalny Ośrodek Kultury Prawosławnej „Światłość”. Głównym celem i zadaniem ośrodka jest szerzenie kultury prawosławia, działalność oświatowo-wychowawcza, przeciwdziałanie alkoholizmowi i narkomanii, nauczanie tolerancji dla ludzi innych wyznań i narodowości oraz przestrzeganie praw drugiego człowieka. Zadania te realizowane są w rozmaity sposób, poprzez organizowanie spotkań, obozów, zajęć z dziećmi i młodzieżą. Kierowanie ośrodkiem powierzono wikariuszowi parafii w Łosince ks. Aleksemu Kulik. Od roku 2009 w ośrodku udzielane są porady duchowe oraz z zakresu ziołolecznictwa przez ks. archimandrytę Gabriela, który jest organizatorem pierwszego w Polsce Skitu położonego w pobliskich Odrynkach.
14 października 2006 roku miała miejsce w Łosince oficjalna wizyta zwierzchnika cerkwi Finlandii arcybiskupa Leo, który wraz z Metropolitą Warszawskim i całej Polski Sawą oraz ówczesnymi biskupami Szymonem, Mironem i Jakubem sprawowali boską liturgię w dniu święta Opieki Matki Bożej. Kolejne ważne wydarzenie parafialne miało miejsce niedługo potem, tj. 7 stycznia 2007 roku, kiedy to bożonarodzeniowej liturgii przewodniczył JE Metropolita Sawa, a nabożeństwo transmitowała Telewizja Polska.
Dzięki staraniom obecnego proboszcza parafii ks. Jerzego Kos dokonano kapitalnego remontu zarówno cerkwi parafialnej, jak również świątyni cmentarnej. W roku 2007 dzięki dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dokonano kompleksowego remontu głównej cerkwi parafialnej, a w kolejnym roku dzięki wsparciu Urzędu Gminy Narew dokonano jej iluminacji świetlnej. Aktu małego poświęcenia świątyni dokonał biskup supraski Grzegorz w dniu święta Opieki Matki Bożej – 14 października 2008 roku. W roku 2009 odbył się kolejny duży, kapitalny remont w parafii. Tym razem odrestaurowano cerkiew cmentarną, a było to możliwe dzięki uzyskaniu dofinansowania z funduszy Unii Europejskiej, a także kolejnej dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku. Uroczysta konsekracja odremontowanej cerkwi cmentarnej w Łosince odbyła się 12 września 2010 roku w dniu św. Aleksandra Newskiego, a uroczystościom przewodniczył JE Metropolita Sawa - Czytaj więcej...
Oprócz cerkwi parafialnej pw. św. Apostoła Jakuba s. Alfeusza i cerkwi cmentarnej pw. św. Jerzego, we wsi Łosinka na prywatnej posesji znajduje się kapliczka z ikoną ukrzyżowania, którą odnowił śp. Metropolita Bazyli. Według mieszkańców była ona wystawiona w XVIII wieku w intencji wybawienia panującego wtedy morowego powietrza. Przy kapliczce święci się obecnie paschę, a wierni modlą się podczas okazjonalnych procesji.
Duchowieństwo parafii Łosinka: Benedykt Świderski (1778-1790), Symeon Telakowski (1790-1817), Michał Kowalewski (1815), Benedykt Telakowski (1817-1870), Jerzy Telakowski (1856-1872), Augustyn Kucewicz (1872-1875), Jan Nowicki (1875-1894), Jan Smoktunowicz (1889-1914), Teodor Ogijewicz (1914-1915), Mikołaj Bogdanowicz (1919-1953), Aleksander Pańko (1953-1979), Teodor Wasiluk (1970-1971), Józef Łysynkiewicz (1972), Bazyli Taranta (1976-1980), Lewkiusz Jarocewicz (1979-1994), Eugeniusz Chodakowski (1981), Jan Romańczuk (?-1990), Paisjusz Martyniuk (?-1991), Jerzy Ochrymiuk (1991-1992), Eugeniusz Kosakowski (1993-?), Alim Rusinowicz (1998-?). Obecnie proboszczem parafii prawosławnej w Łosince jest ks. prot. Jerzy Kos (od 1994r.), wikariuszem ks. Aleksy Kulik (od 2000r.), zaś psalmistą i dyrygentem chórów pochodząca z Ukrainy Maria Paszko (od 2008r.).
Ważne wydarzenia parafialne
- 12 września 2010 - Wyświęcenie cerkwi cmentarnej w Łosince
- 7 sierpnia 2010 - Obchody 15-lecia działalności artystycznej chóru Ramonka
- 14 października 2008 - Święto Opieki Matki Bożej w Łosince
- 7 stycznia 2007 - Uroczyste obchody świąt Bożego Narodzenia
- 14 października 2006 - Wizyta zwierzchnika fińskiej cerkwi prawosławnej Arcybiskupa LEO w Łosince
- 9 września 2006 - 10-lecie istnienia i działalności artystycznej chóru Ramonka
Główne święta parafialne
- Św. Jerzego - 6 maja
- Św. Aleksandra Newskiego - 12 września
- Opieki Matki Bożej - 14 października
- Św. Apostoła Jakuba syna Alfeusza - 22 października
Kancelaria parafialna
Proboszcz parafii |
ks. prot. Jerzy Kos |
Wikariusz | ks. Jerzy Smoktunowicz |
Adres | Łosinka 17 17-210 Narew |
Telefon | 85 6815006 |
Opracowano na podstawie historii parafii
opisanej w Kalendarzu Prawosławnym 2016
Informacja o realizacji projektu.
Parafia Prawosławna p.w. Św. Apostoła Jakuba s. Alfeusza w Łosince w dniu 31.03.2020 r. złożyła do Lokalnej Grupy Działania „Puszcza Białowieska” wniosek o dofinansowanie projektu pt.: „Wzrost potencjału turystyczno-kulturowego obszaru LGD poprzez zachowanie zabytków ruchomych Cerkwi Parafii p.w. Św. Apostoła Jakuba s. Alfeusza w Łosince” w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020.
W dniu 21.01.2021r. pomiędzy Parafia Prawosławną w Łosince a Zarządem Województwa Podlaskiego została zawarta umowa o dofinansowanie projektu. Całkowita wartość projektu wynosi 99 976,15 PLN, a całkowite wydatki kwalifikowane Projektu wynoszą 99 636,15 PLN. IŻ RPOWP przyznała dofinansowanie w kwocie nie przekraczającej 84 670,80 PLN, co stanowi poziom dofinansowania w wysokości 84,98%.
W dniu 27.04.2021r. po przeprowadzeniu procedury konkurencyjnego wyboru wykonawcy została zawarta umowa z firmą „Krzysztof Stawecki – MEDAXO” na realizację prac konserwatorskich zgodnie z pozwoleniami Wojewódzkiego Podlaskiego Konserwatora Zabytków. Zakres prac obejmował wykonanie prac konserwatorskich ikon - zabytków ruchomych, stanowiących trwały element architektury wewnętrznej zabytkowych cerkwi w Łosince:
- Matka Boża Znak ( Nr Rej. B-213, Pkt. 5)
- Święty Prorok Eliasz ( Nr Rej. B-213, Pkt. 2)
- Zmartwychwstanie
- Pokłon Pasterzy
- Święty Jerzy
- Święty Antoni
- Ukrzyżowanie ( Nr Rej. B-213, Pkt. 3
W wyniku realizacji projektu zachowa się 7 zabytków ruchomych – ikon. Wyeksponowanie ich wewnątrz cerkwi podniesie atrakcyjność turystyczną obiektu, co wpłynie na zwiększenie ruchu turystycznego w regionie. Zwiększony ruch turystyczny, szczególnie w obszarze kulturowym spowoduje wzrost zapotrzebowania na specjalistyczne usługi przewodnickie i szereg usług okołoturystycznych (gastronomicznych, rękodzielniczych, transportowych, itp.)
W ramach przedmiotowego projektu zostanie również stworzony przejrzysty system udostępniania obiektu dla ruchu turystycznego - przed cerkwią zostanie umieszczona tablica zwierająca informację o udostępnianiu obiektu. Obiekty będą udostępniane zwiedzającym nieodpłatnie.
W dniu 24.06.2021 r. Wykonawca zakończył prace konserwatorskie i dostarczył do Cerkwi w Łosince odrestaurowane ikony. Prace konserwatorskie oraz odbiór wykonanych prac nadzorował przedstawiciel Wojewódzkiego Podlaskiego Konserwatora Zabytków. Przy odbiorze prac była też obecna komisja społeczna Parafii w Łosince.