Parafię prawosławną w Puchłach tworzą następujące miejscowości: Puchły, Soce, a także leżące poza Gminą Narew Ciełuszki oraz Dawidowicze. Proboszczem parafii jest ks. Sławomir Troc. Na terenie parafii znajduje się piękna cerkiew pw. Opieki Matki Bożej w Puchłach oraz kapliczka pw. Św. Proroka Eliasza we wsi Soce.

Puchły to ważne prawosławne sanktuarium i miejsce kultu Bogarodzicy w naszym kraju. Cerkiew puchłowska słynie z ikony Opieki Matki Bożej (Pokrowy), niezwykle czczonej przez miejscową ludność. To jej wizerunek miał się objawić na lipie. Genezę luktu maryjnego tłumaczą miejscowe legendy o cudownym objawieniu się ikony Opieki Matki Bożej. Owym miejscem miała być lipa, której kolejny odrost rośnie do dziś na cerkiewnym placu.

Według ludowego podania, w szałasie na pagórku miał zamieszkać śmiertelnie chory człowiek, który cierpiał na postępującą opuchliznę. Był on bardzo pobożny i żarliwie modlił się o uzdrowienie do Boga i Matki Bożej. W pewnym momencie dostąpił łaski, gdyż na lipie ukazała się ikona Matki Bożej, za której wstawiennictwem wyzdrowiał. To własnie od jego schorzenia - opuchlizny (w miejscowej gwarze opuchli) wzięła nazwę wieś. Inna legenda opowiada o bolesnym okresie nawracania prawosławnych na unię. Siłą próbował dokonać tego wobec swoich poddanych właściciel majątku w Puchłach wyznania łacińskiego. Przywołana w modlitwach Matka Boża swoją opiekę okazała objawiając ikonę na rosnącej obok cerkwi lipie.

Obecność duchowieństwa w Puchłach datuje księga poborowa z 1578 roku, zaś najwcześniejszy opis informacyjny o cerkwi zachował się w Księdze Metryk parafii rybołowskiej z lat 1752 - 1756. Bardziej dokładny opis pochodzi z roku 1773 i opisuje on pożar cerkwi, który miał miejsce w 1771 roku. Pożar strawił praktycznie całe wyposażenie cerkwi - ocalały jedynie ikony Bogurodzicy, jednak brak jest jednoznacznego określenia, które z nich były kontynuacją cudownego obrazu Ikony Opieki Matki Bożej w Puchłach. Nowa cerkiewka została wybudowana w miejscu spalonej w roku 1798, była nieduża i w niczym nie odbiegała od zwykłych chałup.

W roku 1835 została zlikwidowana parafia w Trześciance, a wiernych przyłączono do parafii Puchły. W 1852 roku cerkiew w Puchłach została rozbudowana, oprócz głównego ołtarza pw. Bogurodzicy urządzono w niej drugi ołtarz pw. Św. Grzegorza z Neocezarei. W 1864 roku rozpoczęto gruntowną przebudowę świątyni - dobudowano narteks i dzwonnicę oraz wzniesiono kopułę nad ołtarzem. Ponadto zbudowano nowy Ikonostas z 14 ikonami zamówionymi w Moskwie, a wnętrze cerkwi udekorowano arabeskami. Tak odbudowaną i upiększoną świątynię konsekrowano 3 listopada 1870 roku. W roku 1873 zbudowano murowany parkan dookoła cerkwi w Puchłach.

 

Należy przypuszczać, że podczas rozbudowy cerkwi parafialnej z nadwyżek materiałów budowlanych wzniesiono w 1870 roku kaplicę cmentarną. W latach 1880 - 1883 została ona przebudowana i w dniu 11 maja 1884 roku konsekrowana jako cerkiew pw. Śww. Cyryla i Metodego. Niestety w 1919 roku kapliczka ta została przez nieostrożność spalona.

Duży wkład w rozwój parafii wnieśli ks. Grzegorz Sosnowski oraz jego syn ks. Flor Sosnowski, którzy wychodzili daleko poza zakres swoich duszpasterskich obowiązków. Z wielkim zaangażowaniem starali się oni podnieść poziom oświaty, zdrowotności i kultury rolnej miejscowych parafian. Zakładane przez nich szkoły były pierwszymi nie tylko na terenie parafii Puchły, lecz w całej ówczesnej diecezji litewskiej. Założona cerkiewna biblioteka w Puchłach według spisu z 1886 roku liczyła 4600 książek i broszur o treści moralno - religijnej.

W latach 90-tych XIX wieku liczba parafian wynosiła 3578 osób. W 1895 roku nastąpił podział parafii Puchły, gdyż po 60-letniej przerwie restytuowano samodzielną parafię w Trześciance. Przy cerkwi w Puchłach pozostało jedynie 1613 wyznawców prawosławia. Szczególnie czczona Ikona Opieki Matki Bożej miała wota z datami 1646, 1710, 1732, 1812 i 1855. Obok bocznego wejścia do cerkwi znajdował się natomiast kamień z datą 1710 roku.

 

W 1913 roku przystąpiono do budowy nowej, okazałej, drewnianej świątyni w Puchłach. Jednak wybuch I wojny światowej znacząco przeciągnął zakończenie budowy, zaś parafianie masowo ewakuowali się w głąb Rosji. Po powrocie z bieżeństwa władze państwowe nie zaakceptowały istnienia parafii w Puchłach. Miejscowości Ciełuszki, Soce i Dawidowicze zostały przyłączone do parafii w Rybołach, zaś same Puchły do parafii w Narwi. W 1928 roku utworzono w Trześciance etatową filę parafii Narew, do której przyłączono dawne wsie parafii w Puchłach. Brak etatowej parafii w Puchłach odbił się ujemnie na życiu religijnym parafian.

Nowe straty przyniósł wybuch II wojny światowej. Ziemia cerkiewna została w całości zabrana przez mieszkańców wsi Puchły, a należące do parafii budynki gospodarcze rozebrano i przewieziono do wsi Soce. Podczas działań wojennych w 1941 roku cerkiew mocno ucierpiała - rozbito 3 kopuły, uszkodzono cały dach, częściowo ściany oraz liczne obrazy wewnątrz świątyni. Lata okupacji nie sprzyjały zorganizowaniu remontu. Dopiero w latach 1961 - 1962 wewnątrz cerkwi napisane zostały nowe ikony przez Włodzimierza Wasilewicza.

Pod koniec lat 90. XX wieku wykonano remont zabytkowego cerkiewnego ogrodzenia, a w latach 2002-2003 zbudowano ogrodzenie wokł cmentarza. W kolejnych latach cerkiew w Puchłach była stopniowo, ale sukcesywnie remontowana (między innymi kopuły i pokrycie dachowe), a prace remontowe prowadzono dzięki ofiarom oraz dotacjom z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. Dzięki otrzymanej rekompensacie finansowej za zabraną ziemię w 2014 roku zakończono kapitalny remon ścian zewnętrznych cerkwi w Puchłach.

Kapliczka pw. Św. Proroka Eliasza w Socach

Kamień węgielny pod tą drewnianą kapliczkę położono 15 marca 1990 roku. Obecnie nabożeństwa odprawiane są w: Trzeci Dzień Paschy, Św. Proroka Eliasza oraz Śww. Kosmy i Damiana.

 

Główne święta parafialne

• Dzień Świętego Ducha - Drugi Dzień Świętej Trójcy
• Św. Proroka Eliasza - 2 sierpnia
• Opieki Matki Bożej - 14 października

Kancelaria parafialna

Opracowano na podstawie historii parafii
opisanej w Kalendarzu Prawosławnym 2016